پرانایاما ، تاثیرات آن و چند تمرین ساده
پرانایاما ، تاثیرات آن و چند تمرین ساده
پرانایاما ترکیب دو واژه پرانا و آیاما است. پرانا به معنای انرژی حیاتی ست که تمام جهان هستی را احاطه کرده ست. پرانا عالی در جامدات، گیاهان و حیوانات وجود دارد. موجودات زنده پرانا را از طریق تنفس وارد بدن می کنند. پرانا هوا نیست ولی ارتباط نزدیکی با هوا دارد، عنصری ست لطیف تر از هوا و می توان آنرا بعنوان انرژی موجود در تمام ذرات کهکشان توصیف کرد. آیاما نیز به معنای کنترل است. پرانایاما بطور کل به کنترل تنفس اطلاق می شود.
به پرانایاما نباید بعنوان یک سری تمرینات تنفسی که موجب افزایش ورود اکسیژن به بدن می شود توجه کرد. هدف نهایی پرانایاما و این تمرینات، کنترل جریان پرانا در بدن است و فرد را قادر می سازد تا با تقویت پرانا و تصفیه نادی ها، مسیر زندگی اش را فراتر از آگاهی عادی اش پیش ببرد.
هم اکنون بخوانید: “نکات اسرارآمیزی در مورد “پرانا” که نمی دانستید!“
صورت چهارگانه تنفس پرانایاما:
در تمرینات کنترل تنفس که از اصول مقدماتی پرانایاما هستند، ما چهار جنبه بسیار مهم را به شرح زیر مشاهده می کنیم:
۱- دم (پوراکا)
۲- بازدم (ریچاکا)
۳- حبس نفس در درون ( آنتارکومبها کا)
۴- حبس نفس در خارج (بهیر کومبهاکا)
مهمترین قسمت پرانایاما ، حبس دم است. برای حصول این مرحله لازم است که فرد ضمن آگاهی از مراحل سیستم تنفس درانجام تمرینات مهارت پیدا کرده باشد. ازاین رو در تمامی تمرینات تاکید بر دم و بازدم زیاد است تا ظرفیت شش ها افزایش یابد و بین سیستم اعصاب و سیستم پرانیک تعادل لازم ایجاد شود تا فرد قادر به حبس دم گردد. همچنین با تصفیه نادی ها، جریان پرانا را در آنها منظم و متعادل می کند و بدین ترتیب، ظرفیت فیزیکی و روانی فرد افزایش می یابد.
تاثیرات پرانایاما بر سلامت جسمی و رشد معنوی
پرانا در بدن روی فعالیت های فیزیکی نظیر حرکات بدنی، خواب، ارتباطات حسی و جنسی و نیز فعالیت های مغزی مانند احساس و تفکر تاثیر می گذارد. عدم تعادل بین سیستم های عصبی و ناهماهنگی های استرس زا در فعالیت های روزانه، از جریان یافتن پرانا در بدن جلوگیری کرده و موجب کاهش نیروی حیاتی و آماده شدن بدن برای قبول انوع بیماری ها می گردد.
روش های عملی کنترل تنفس پرانایاما ، این روند را در بدن معکوس کرده و با ایجاد تعادل و جریان انداختن انرژی، بدن را در برابر بیماری ها مقاوم و سلامتی فرد را تضمین می کند.
جوینده روحی که نیازمند آرامش ذهن است، بایستی بسیاری ازتمرینات پرانایاما مانند حبس دم را مورد استفاده قرارداده و با کنترل جریان پرانا، ذهن را آرام و کنترل نماید. زمانی که ذهن آرام است، پرانا براحتی در نادی ها و چاکراها جریان یافته و درهای هوشیاری را باز می کند و فرد را به سطوح بالاتر تجارب روحی هدایت می کند.
مقاله مرتبط: “تنفس صحیح و اثر آن در جذب پرانا (آموزش صوتی و تصویری)“
همچنین عمرانسان بستگی زیادی به نوع و طریقه تنفس دارد، اشخاصی که نفس های سریع و کوتاه می کشند، طول عمرشان کوتاهتر از افرادی ست که کند وعمیق نفس می کشند. یوگی های قدیم طول عمر افراد رابرحسب تعداد تنفس آنها اندازه گیری می کردند نه برمبنای سن. تنفس ارتباط مستقیم با قلب دارد. تنفس کند ضربان قلب را آهسته می کند و وقتی ضربان قلب کند باشد عمرانسان افزایش می یابد. این امر در حیوانات نیز مشاهده شده، به طوریکه اغلب پرندگان، سگ و گربه به دلیل تنفس سریع، عمر کوتاهتری نسبت به حیواناتی مانند فیل و لاک پشت دارند.
نکاتی ضروری برای تمرین
تنفس :
تنفس باید همیشه از سوراخ های بینی انجام شود مگر اینکه به منظور خاصی از دهان استفاده شود. سوراخ های بینی باید به طور منظم تمیز شوند. در طول تمرین نسبت به آنها آگاه باشید. موقع دم باید منبسط شوند و هنگام بازدم در وضعیت طبیعی قرار گیرند.
زمان تمرین:
بهترین زمان صبح زود و هنگام طلوع خورشید است که بدن تازه و ذهن آرام است. قبل از خواب نیز می توان آنرا انجام داد. بهتر است هر روز در زمان مشخصی و ثابتی تمرین انجام شود. سعی کنید در وضعیت های نامناسب و هیجانی تمرین نکنید.
مکان تمرین:
مکان تمرین باید تمیز و پاک و آرام باشد، از اتاقی که گرد و خاک و هوای آلوده دارد برای تمرین پرهیز کنید. به طورکلی ازتمرین درنور مستقیم خورشید اجتناب شود به استثنای صبح زود و طلوع خورشید که مفید است . تمرین درهوای سرد و زیر پنکه و کولر مناسب نیست ، زیرا ممکن است ایجاد سرماخوردگی کند.
وضعیت نشستن:
برای تمرین انتخاب یک حالت راحت از وضعیت های مراقبه لازم است. درطول تمرین بدن باید آرام و بی حرکت باشد، سر و ستون فقرات راست نگاه داشته شود.
تذکرمهم :برای بهره مندی بیشتر توصیه می شود تمرینات تنفسی بعد از تمرینات بدنی یوگا (آساناها) و قبل از مراقبه انجام شوند.
لباس:
لباسی گشاد و نخی و راحت بپوشید.
استحمام:
تا نیم یا یک ساعت بعد از تمرین ازگرفتن حمام خودداری کنید، زیرا حرارت بدن بعد از تمرین برای حمام گرفتن مناسب نیست.
توصیه های غذایی:
بعد از صرف غذا صبر کنید تا ۳ الی ۴ ساعت سپری شود، آن گاه تمرین را آغاز کنید.
با شروع این تمرینات ممکن است دچار یبوست شوید، در این صورت برای چند روز آنرا متوقف کنید و میزان دریافت آب، حبوبات، میوه و سبزیجات تازه را افزایش دهید.
اجتناب از فشار:
درانجام تمرینات تنفسی مهم است که همیشه به خاطر داشته باشید تمرین نباید با فشار، با سرعت و بیش از توان انجام گیرد. حبس دم تا زمانی انجام گیرد که احساس راحتی می کنید. بدن فیزیکی و روانی هر دو برای متعادل شدن به زمان نیاز دارند.
دخانیات:
سیگار و تنباکو برای این تمرینات نامناسب است و بایستی ترک شوند.
ممنوعیت:
موقع بیماری نباید تمرینات تنفسی پرانایاما را انجام دهید، مگرتمرینات ساده مانند آگاهی ازتنفس و تنفس شکمی، آن هم درحالت شاوآسانا (وانهادگی بعد از حرکات یوگا).
مقاله مرتبط: “راهنمای قدم به قدم و آسان برای ارسال انرژی شفابخش“
چند تمرین ساده
آگاهی از تنفس طبیعی
این تمرین پرانایاما براحتی و در تمام اوقات قابل اجرست. در یک حالت مراقبه و راحت قرار بگیرید و بدن خود را وانهاده کنید. ناظر بر جریان تنفس خودبخودی باشید و کل آگاهی خود را بر ریتم تنفس متمرکز نمایید. به هوایی که از سوراخ های بینی وارد و خارج می شود توجه کنید. تنفس خود را کنترل نکنید!!
توجه کنید که هوا هنگام ورود به بینی سرد و هنگام خروج گرم است. آگاهی تان را به گلو ببرید و به جریان تنفس در بخش عقبی و بالای گلو توجه کنید. سپس به قفسه سینه بروید و از جریان تنفس بین دنده ها در این ناحیه آگاه شوید. انبساط و وانهادگی را در این سطح ناظر باشید. به سطح شکم توجه کنید که چطور با هردم و بازدم بالا و پایین می رود. از تمام جریان تنفس از سوراخ های بینی تا شکم آگاه باشید و برای مدتی نفس های خود را بشمارید. در پایان از بدن فیزیکی خود آگاه شوید و چشم هایتان را باز کنید.
تنفس شکمی
برای این تمرین پرانایاما به پشت خوابیده و دست ها را کمی دور از بدن قرار داده و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید (وضعیت شاواسانا). بدن خود را وانهاده کنید. تنفس غیرارادی را بدون آنکه کنترل کنید، مشاهده کنید. کف دست راست را روی ناف و دست چپ را روی قفسه سینه قرار دهید. دست راست باید با هر دم و بازدم بالا و پایین بیاید ولی دست چپ حرکت نکند. شکم را رها کنید و سعی نکنید با فشار در آن حرکتی ایجاد کنید. همین طور سعی در انبساط قفسه سینه یا حرکت شانه ها نداشته باشید.
در پایان دم ممکن است دیافراگم به سطح شکم فشار آورد که این بالاترین حد ظرفیت شش هاست. در بازدم دیافراگم به پایین حرکت می کند و شکم منقبض می شود. برای چند دقیقه در این حالت بمانید.
منبع:
کتاب هاتایوگا اثر سوامی ساتیاناندا- انتشارات فراروان سال ۱۳۷۸
خیلی جالب و آموزنده بود
با تشکرفراوان
ممنون از این مقاله جداب و خواندنی
ممنون
وقت چندانی هم نمیگیره
تاثیراتش بسیار شگفت انگیزه
دقیقا
عالیه ممنونم
منم
خیلی ممنون از اینکه به فکر آگاهی مردم هستند
جالب و مفید
👏👏👏👏
ممنون
واقعا خیلی مفید بود