تاتوا شودهی و علم عناصر

تاتوا در فلسفه هند به معنی عنصر یا اساس واقعیات است. تاتواها برای توضیح ساختار و منشأ جهان استفاده می گردند. در فرهنگ عامه هند تاتواها به بخش های مختلف از جمله ۲۵ تاتوا و یا در برخی ۳۶ تاتوا تقسیم می شوند. این تقسیم بندی عبارت است از: شودها (تاتواهای خالص)؛ شودهاشودها (تاتواهای نیمه خالص)؛ و آشودها (تاتواهای ناخالص). تاتواهای خالص جنبه های درونی مطلق را توصیف می کنند. تاتواهای نیمه خالص، روح و محدودیت های آن را توصیف می کند. در حالی که تاتواهای ناخالص شامل جهان و موجودات زنده ای هستند که به وجود روح کمک می کنند. تمرینات تطهیر این عناصر بوتا شودهی یا تاتوا شودهی نامیده می شود.

بوتا شودهی تمرینی بسیار پویا و منظم از تانترا است که عناصر تشکیل دهنده بدن و ذهن را برای انتقال اتم شاکتی تغییر می دهد. بوتا به معنای “عنصر اساسی” است. بوتا همچنین به تاتوا نیز معروف است. شودهی به معنای “تطهیر” است.

در تقسیم بندی تاتواها در قسمت تاتواهای ناخالص پنج عنصر وجود دارد که از آن به ماهابوتا یاد می شود و نقطه ی پایانی تجلی می باشد. آن ها اساس همه ی آفرینش های هستی محسوب می شوند. این پنج تاتوا شامل ارتعاشات خاص پرانیک شاکتی می باشند. آن ها به مانند نور سفید به رنگ های مختلف طیف شکسته می شوند. در آیورودا و فلسفه هندی بدن انسان از این پنج عنصر ساخته شده است.

در بدن، تاتوای خاک بیانگر استحکام ساختار سلولی است. تاتوای آب، سیالیت خون، مایعات لنفاوی و غیره را نشان می دهد. تاتوای آتش نشان دهنده ی گرما، اشتها، هضم، تشنگی و تاتوای هوا حاکی از حرکت، انبساط و انقباض؛ تاتوای اتر، ارتعاش و احساسات ظریف را بیان می کند. تاتواها، به عنوان بخشی از ذهن و روان، حس بویایی، چشایی، بینایی، لامسه و صدا را افزایش می دهند. از این سطح آن ها به اندام های مربوطه، شبکه های عصبی و مراکز انرژی یا چاکراها متصل می شوند.

بیایید با هم به بررسی این پنج عنصر یا تاتوا بپردازیم:

پریتوی تاتوا

پریتوی تاتوا یا خاک عنصری است که برای درک و اتصال به آن نیاز به هیچ تصور و تخیل نیست. اساساً سفر ما رسیدن به نهایت و ادغام با ذات الهی آگاهی برتر است. سفر ما از پریتوی تاتوا آغاز می شود. خود پریتوی یا خاک استحکام را نشان می دهد. بدن جسمی ما که پایه و اساس وجود ماست تظاهرات مستقیم پریتوی تاتوا است.

جال تاتوا

آب مادینه می باشد و هنگامی که یک عنصر زن است، از درون متمرکز می شود. آب قدرت غلبه بر موانع را با صداقت دارد. خصوصیات اصلی آب درمان، پاک کننده، تسکین دهنده و دوست عشق است. عنصر آب متعادل باعث می شود همه چیز در زندگی شما در حال حرکت باشد و شما جریان های جاری در اطراف خود مانند جریان مالی و عاطفی زندگی را تجربه نمایید. بیاموزید که عنصر آب را متعادل کنید و بگذارید عشق، شادی و درک در زندگی و روابط تان و همینطور بدون هیچ تلاشی جریان پیدا کند.

آگنی تاتوا

عنصر آتش وقتی در حالت متعادل قرار می گیرد، شور و اشتیاق، خلاقیت، حرکت، قدرت و احساسات را در ما تزریق می کند. این عنصر آتش است که می تواند به شما کمک کند تا از تاریکی زندگی خود دور شوید زیرا ماهیت آن روشنایی ست. هنگامی که به اندازه کافی با عنصر هوا در هم آمیزد، به دلیل این که گرایش ذاتی آن اوج گرفتن است می تواند مرزها را بشکند. هنگامی که سطح آن در وجود ما افزایش می یابد، دچار احساسات یا اضطراب می شویم. این ممکن است باعث گریه زیاد یا عصبانیت بیش از حد شود. در بدن فیزیکی ما عنصر آتش در کبد متمرکز شده است. کبد به عنوان گرم ترین عضو مطرح است زیرا متابولیسم زیادی در آنجا اتفاق می افتد.

وایو تاتوا

هوا بخش مهمی از زندگی ماست. هم دانشمندان و هم متافیزیسین ها همگی با اهمیت آن در حفظ زندگی موافق هستند. “پرانایاما” تمرین یوگای باستانی، روشی برای کنترل و هدایت “پرانا” در بدن ماست. اگر اجازه دهید نفس شما کند و آرام شود افکار شما نیز کند و آرام خواهد شد. می توانید از عدم تعادل عنصر هوا در بدنتان هنگام فشار خون بالا، سکته مغزی و آسم مطلع شوید. هنگامی که عنصر هوا نامتعادل باشد، احتمالا احساس افسردگی و انفعال میکنید و احساس عدم حساسیت به چشم می خورد.

آکاشا تاتوا

آکاشا تاتوا اولین و مهمترین آفرینش عالی است. این اساس معنویت است. تاتوای آکاشا بی نهایت بوده و محدودیتی ندارد. آن باعث می شود تا ویژگی جاودانه الهی را دریابیم. وقتی آکاشا تاتوا در یک فرد مسلط است، او یک فرد معنوی، شاد و بی دغدغه است. عدم تعادل در آکاشا تاتوا مثلا هنگام کاهش این تاتوا در درون، فرد درون گرا می شود و به احساسات افراد دیگر احترام زیادی نمی گذارد.

تمرینات تاتواشودهی

در تانترا، تمرین بوتا شودهی یا همان تاتوا شودهی به منظور تبدیل جریان پرانیک تاتواها به عنوان شاکتی اولیه مورد استفاده قرار می گیرد. از زمانی که پرانا از درون اندامهای حسی به بیرون سرازیر شود، آگاهی در دنیای بیرونی مجسم خواهد شد. اما، اگر بتوانیم این تاتواها یا جریان های پرانیک را که به صورت ظریف و مستقل از محرک خارجی عمل می کنند به درون هدایت کنیم تجربه، دانش و اشراق از ابعاد درونی پدیدار خواهند شد. هدف از این تمرین، مانند سایر تمرینات تانترا، آزاد کردن آگاهی از دلبستگی آن به اشیاء خارجی برای تحقق ماهیت درونی واقعی است.

تطهیر تاتواها

اولین گام در جهت این امر، پاکسازی ساختار اساسی جسمی، روحی، روانی و پرانیک (انرژیک) می باشد. در یوگا اشکال مختلفی از تصفیه و تطهیر وجود دارد که منظور از آن رسیدن به این هدف است: پرانا شودهی، نادی شودهی، وک شودهی، ماناس شودهی و غیره. اما تمرین تاتوا شودهی همانطوری که در تانترای باستان توضیح داده شده است، طیف وسیعی از وجود انسان را شامل می شود.

در ‘Srimad Devi Bhagavatam’ آمده است که بودتا شودهی یا همان تاتوا شودهی عناصر بدن را با “جذب تنفس و جایگزینی” تطهیر می کند. با تمرکز روی یانترا و مانترای هر تاتوا، در محل خاص خود در بدن، ظرفیت و آگاهی حیاتی درونی پویا و فعال می شود.

حمام آتش

پس از اتمام مراقبه تطهیر، باسما یا خاکستر روی بدن برای تصفیه تاتواها ضروری است. در سنن و رسوم باستانی تانتریک و ودیک، باسما برای تحریک آگاهی بالاتر و پاکسازی بدن بسیار حیاتی است. تاتوا شودهی، با استفاده از خاکستر و روزه گرفتن در طی یک زمان خاص طبق فاز خورشیدی / قمری انجام می شود و به کنترل غرایز حیوانی و بیدار کردن آگاهی کمک می کند. بنابراین، به عنوان Pashupati vrata و Shiva vrata نیز شناخته می شود. به کار بردن خاکستر به “حمام آتش” مشهور است که دلبستگی به تجربه های نفسانی و طبیعت پایین را می سوزاند.

سیدهی در ارتباط با تاتواها

در فرایند بیدار کردن ظرفیت حیاتی تاتواها، علائم مشخصه ی خاص کمال ظهور میابد. در فرهنگ عامه هندی ها این ها به عنوان سیدهی شناخته می شوند. در برخی مناطق به آن ها قدرت های ماوراء طبیعی، غیبی یا جادویی گفته می شود، اما باید درک کرد که این قدرت ها در نتیجه تلاش شما برای تقویت و تمرکز انرژی ذهنی و انرژی پرانیک از درون بوجود می آیند. در یوگا سوتراس پاتانجالی (۳: ۴۵) آمده است: “با سانیاما یا تمرکز روی حالت های ناخالص، اساسی، ظریف و هدف بوتاها، تسلط بر آن ها حاصل می شود.”

بیدار شدن تاتواها باعث ایجاد حساسیت در برابر ارتعاشات ظریف به سمت سطوح بالای بصیرت، تله پاتی و شهود می شود. در متون هندی آمده است که: “تمرکز بر پرانا به مدت دو ساعت در تاتوای خاک ثبات می بخشد؛ در تاتوای آب رنج ها و گناهان غیرقابل تحمل را از بین می برد؛ در تاتوای آتش ترس از مرگ را از بین می برد، در تاتوای هوا پرواز را در پرواز تجربه می کند؛ در تاتوای آکاشا درهای رهایی را باز می کند. “

در متون تانتریک همچنین سایر صفات مرتبط با بیدار شدن تاتواها ذکر شده است. تاتوا خاک مسئول بارندگی، رهایی از بیماری و ایجاد بوی تند است. تاتوای آب ترس از آب را از بین می برد. این امر با پرانای وایو برابری می کند و به دانش های ناشناخته آگاهی داده، نیروی سفر در فضا و توانایی ایجاد احساسات مختلف را می دهد. آگنی تاتوا یا تاتوای آتش ثروت مادی، جدا کردن، توانایی تبدیل فلزات پایه به طلا، کشف داروها، نیروی ورود به بدن فردی دیگر را می دهد. تاتوای هوا به گذشته، حال و آینده، تحقق میل، تماس با موجودات نجومی، توانایی بهبود روان، آرامش درونی و هماهنگی، آگاهی می دهد. تاتوای اتر دانش وداها، طول عمر، استقامت بدون غذا و آب، پیش بینی روانی را سریعتر از سرعت نور عطا می کند.

این قدرت ها با تاتواها همراه هستند، اما نباید خود را خیلی درگیر آن ها ساخت، زیرا گمراهی با پدیده های قلمرو ظریف به راحتی رخ خواهد داد. لازم است آن ها را کنار بگذارید و انرژی خود را صرفه جویی کنید تا به یک آگاهی متعالی تر دست پیدا کنید.

در جدول زیر می توانید جزئیات مربوط به حس ها، ارگان های حسی و سایر ویژگی های عناصر یا تاتوا ها را ببینید.

تاتواها	حس مربوطه	ارگان مربوط به حس	حالت دریافت	انگشت مربوطه	انرژی مربوطه
اتر یا آکاشا	شنوایی	گوش	شنیدن	انگشت میانی	مردانه
هوا یا وایو	لامسه	پوست	احساس کردن	انگشت اشاره	مردانه
آتش یا آگنی	بینایی	چشم	شنیدن، احساس کردن، دیدن	انگشت شست	مردانه
جال یا آب	چشایی	زبان	شنیدن، احساس کردن، دیدن، چشیدن	انگشت کوچک	مردانه
پریتوی یا خاک	بویایی	گوش	شنیدن، احساس کردن، دیدن، چشیدن، بوئیدن	انگشت حلقه	زنانه

در آیورودا هرگونه اختلال در بدن انسان نشان دهنده عدم تعادل یک یا بیشتر از این تاتوا ها است.

دوشاها	ترکیب عناصر	ویژگی ها
واتا	وایو و آکاشا	پرانا
پیتا	آگنی و جال	تجاس
کافا	پریتوی و جال	اوجاس

مقاله مرتبط: آیورودا و دوشاها

دیدگاه یوگا:

مطابق با یوگا تسلط بر خود را می توان با تسلط بر همه عناصر اساسی بدست آورد. روند تسلط بر این عناصر و پاکسازی آن ها را بوتا شودهی یا تاتوا شودهی می نامند. در بدن ظریف، هفت چاکرا یا مراکز انرژی با این پنج عنصر در ارتباط هستند.

چاکرا	تاتوا	ویژگی
مولادهارا	پریتوی	ثبات، حمایت
سوادهیستانا	جال	لذت، سلامت
مانیپورا	آگنی	خرد، قدرت
آناهاتا	وایو	شفقت
ویشودها	آکاشا	اعتماد، خلاقیت
آجنا	آکاشا	آگاهی، شهود، کرامت
ساهاسرارا	آکاشا	اتحاد

هر پنج عنصر را می توان با پنج انگشت متفاوت در بدن انسان نشان داد، هاستا مودرا یا همان وضعیت های دست بر اساس این پنج تاتوا یا عنصر می باشد. جدول زیر را ببینید.

نام انگشت	عنصر
کانیشتیکا یا انگشت کوچک	جال یا آب
آنامیکا یا انگشت حلقه	پریتوی یا خاک
مادیاما یا انگشت وسط	آکاشا
تارجانی یا انگشت اشاره یا سبابه	وایو
انگوشتا یا انگشت شست	آگنی

در معماری هندی ها که از آن تحت عنوان واتسا شاترا نام برده می شود به قرار گرفتن پنج عنصر یا تاتوا در جهت مشخص تأکید دارد و تعادل این عناصر وضعیت ساختار مرتبط را تعیین می کند. جدول زیر را ببینید:

تاتواها	جهت مرتبط	ویژگی ها
آکاشا	شرق	گسترش، پیشرفت
وایو	شمال	حرکت، لذت، شادی
آگنی	جنوب	قدرت، اعتماد، شهرت
جال	غرب	معنویت، ایده ها، افکار، شفا
پریتوی	مرکز	ثبات، صلح و تعادل

این همبستگی ها برای تعریف یک خانه ایده آل استفاده می شوند. خود خانه به گونه ای طراحی می شود که حداکثر بار و وزن در منطقه جنوب غربیِ طرح قرار دارد. بدین ترتیب حداکثر فضای باز در ضلع شمالی و شرقی طرح وجود دارد که عنصر هوا و اتر را اغناء می کند. درِ اصلی و ایوان در شمال شرقی خانه است. در جنوب ایوان اتاق اصلی نشیمن و در جنوب آن یک یا دو اتاق خواب است. آشپزخانه در گوشه جنوب شرقی خانه قرار گرفته است تا تعادل آکاشا و آگنی و تاتوا برقرار گردد.

همین طور تاتوا های پنج تایی با شش حالت چشایی در ارتباط هستند:

مزه	عنصر مربوطه
شیرین	جال، پریتوی
ترش	پریتوی، آگنی
شور	جال، آگنی
تند	وایو، آگنی
تلخ	آکاشا
گس	وایو، پریتوی