تجربه غرقگی (جاری شدن، تچان flow) کلید اصلی رضایت از زندگی بر اساس روانشناسی مثبت
اکثر ما فکر می‌کنیم وضعیت آرمانی شادی و رضایت زمانی است که هیچ کار سختی انجام ندهیم و همه‌چیز برای ما فراهم باشد درحالی‌که در علم روانشناسی مدرن ثابت شده چنین وضعیتی به کسالت و بی‌حوصلگی می‌انجامد و بالاترین حد رضایت برای فرد زمانی رخ می‌دهد که در حال تجربه فلو یا غرقگی (Flow) است.اگر با خواندن این سطور کنجکاو شده‌اید که این وضعیت چیست و چطور می‌توانید آن را در خود ایجاد کنید به خواندن ادامه دهید…
یکی از مهمترین مفاهیم روانشناسی مثبت که توسط میهالی چیکسنت میهالی روانشناس، در سال ۱۹۹۱ مطرح شد همین تجربه جاری شدن یا غرقگی است. این موضوع دراحساس شادی و رضایت از زندگی نقش بسیار مهمی دارد و می‌تواند احساسات ناخوشایندی مثل اندوه و اضطراب و غیره را به طور کل خنثی کند.
به زبان ساده تجربه غرقگی یا تچان زمانی اتفاق می‌افتد که شما با کاری که در حال انجامش هستید یکی شوید و توجه به خود و احساس گذر زمان را از دست بدهید و کاملاً بر زمان حال متمرکز شوید. مثلاً در حین گوش کردن به موسیقی، نوشتن یک مطلب، انجام کاری که در آن مهارت بالایی دارید و… در چنین وضعیتی احساس کامل بودن، شاد بودن و راضی بودن به فرد دست می‌دهد. به عبارت دیگر، غرقگی انجام دادن کاری است در وضعیت بی‌فکری. در این لحظه، در فعالیت گم می‌شوید. با اینکه کاملاً آگاه هستید، ولی حرکات شما کم‌وبیش خودکار است. هر چه تجربه‌های جاری شدن در زندگی‌تان بیشتر باشد انسان کامل‌تر و راضی‌تری خواهید بود.
چه کسانی غرقگی را تجربه می کنند و آیا راه خاصی برای به وجود آوردن این وضعیت هست؟
هر کاری می‌تواند منجر به تجربه غرقگی شود و هر کسی می‌تواند این وضعیت را تجربه کند. نکته مهم این است که یک راه و روش یکسان برای همه وجود ندارد. برای دانستن راه و روش شخصی خود به آخرین باری فکر کنید که در کاری کاملاً غرق شدید به طوری که گذر زمان را فراموش کردید و کاملاً بر کارتان متمرکز شدید. این کار چه بود؟ برای انجامش چه مهارت‌هایی لازم بود؟ آیا از اول در این کار غرقگی را تجربه می‌کردید یا پس از مدتی به این حالت دست‌یافتید؟
دقت کنید که غرقگی با تجربه‌ای ارزان یا دم دستی روبه‌رو نیستید و برای دست یافتن به آن نیاز به سطح خاصی از مهارت دارید. در واقع اکثر کارهای عمومی که بدون هیچ مهارتی و به سادگی قابل دسترسی هستند، در اکثر مواقع، فرد را دچار کسالت میکنند. در نمودار زیر می‌توانید ناحیه‌ای را مشاهده کنید که با توجه به سطح مهارت فرد و سطح سختی چالش، غرقگی در آن اتفاق می‌افتد:
همان‌طور که در نمودار بالا می‌بینید مثلاً اگر به شما کار ساده‌ای بدهند که چالشی در آن نباشد، مانند یک کار ساده در یک کارخانه، شما دچار بی‌تفاوتی یا سر رفتن حوصله می‌شوید. همین طور اگر سطح سختی چالش خیلی بالا باشد و مهارت شما پایین، دچار اضطراب و دل‌شوره می‌شوید. اما وقتی سطح سختی چالش نسبتاً بالاست و شما هم مهارت بالایی دارید وارد وضعیت تمرکز و تسلط خاصی می‌شوید و جاری شدن را تجربه می‌کنید که به‌نوبه خود منجر به شادی و رضایت می‌شود. پس مهم این است که برای این موضوع وقت بگذارید و مهارتتان را بالا ببرید و کارهایی پیدا کنید که برای شما چالش برانگیز باشند. جمله اول مقاله خاطرتان هست؟ که گفته شد هیچ کار نکردن در ذهن ما وضعیتی آرمانی است اما شادی واقعی در تجربه جاری شدن است؟ حالا شما علت این موضوع را می‌دانید. پس لازم است:
۱. استعدادهای خود را شناسایی کنید و آن ها را به مهارت تبدیل کنید.
۲.به موقعیت‌هایی فکر کنید که در آن فلو برای شما رخ‌داده و سعی کنید زندگی‌تان را طوری سامان دهید که حداقل یک‌بار در روز چنین تجربه‌هایی به سراغ شما بیاید.
* شما در چه وضعیت هایی فلو را تجربه کرده اید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
این قضیه که در دنیای آخرت هم با احساس غرقگی عمیق به همان حس نهایت خوبی در درون خود میرسند؟