بختک یا فلج خواب چیست؟ تفاوت آن با خلسه و برونفکنی چیست؟

بختک یا فلج خواب چیست و چگونه می توان با آن مقابله کرد؟

شاید شما هم در خواب دچار حالتی شده باشید که حرکت و تنفس برایتان دشوار شده و احساس کنید موجودی در حال فشار آوردن به شماست. عده ای، ادعا میکنند که این موجودی به نام بختک است که شما را آزار می دهد. اما حقیقت اینست که این پدیده یک رخداد علمی به نام فلج خواب یا Sleep Paralysis است.

فلج خواب، که در میان عوام بختک نامیده می شود، در واقع نوعی اختلال خواب است. این پدیده ای بسیار شایع است و می تواند ترسناک نیز باشد، چون علتش برای بسیاری ناشناخته ست. معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و در این مدت شخص پس از بیدار شدن از خواب یا گاهی پیش از به خواب رفتن، توانایی انجام حرکات ارادی از خود ندارد.

---

فرآیند علمی فلج خواب

یکی از مراحل خواب (REM)، مرحله‌ایست که رؤیا بینی در آن روی می‌دهد. در این مرحله مردمک چشم پشت پلک ها به سرعت حرکت می کند. در این حال مغز، انتقال سیگنال‌های عصبی بسوی چشم را متوقف می‌کند تا شما رویاهای خود را برون‌ریزی نکنید. یعنی مثلاً وقتی خواب می‌بیند در حال دویدن هستید، از رختخواب بلند نشوید و شروع به دویدن کنید.

به بیان ساده تر وقتی وارد حالت خواب می شویم، مغز ما با حجم عظیمی از حوادث و رخدادها در رؤیا مواجه می شود. اگر بدن در این حال هوشیار باشد، ممکن است هر حرکتی در رؤیا را تقلید کند. بنابراین، مغز فعالیت خود را از بدن جدا می کند تا جسمتان فعالیت های رؤیا را تقلید نکند. در غیر اینصورت در عالم اثیری گرفتار می شوید و در نتیجه به خودتان آسیب خواهید رساند. در این حال بدن شما فلج می شود.

هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجدداً کنترل عضلات را به دست می‌گیرد. گاهی اوقات قبل از اینکه مغز کنترل عضلات را بدست گیرد شما هشیار می شوید. نتیجهٔ آن فلج خواب است. فلج خواب زمانی رخ می دهد که ذهن، تصادفا داخل کالبد شما که خوابیده، بیدار شود. مغز به بدن فرمان حرکت نمی دهد، در حالیکه شما هوشیارید و دیگر در خواب و رؤیا نیستید. در نتیجه از اینکه نمی توانید بدنتان را تکان دهید می ترسید. همچنین به لحاظ علمی گفته می شود که این پدیده، باعث بروز توهمات شنیداری و دیداری نیز می گردد.

نقطهٔ مقابل این عارضه زمانی است که مغز در مرحلهٔ رویابینی انتقال سیگنال به سوی عضلات را متوقف نمی‌کند و بدن فلج نمی شود. در نتیجه فرد در هنگام رؤیا دیدن دست‌ها و پاهای خود را تکان می دهد. یا در موارد شدیدتر دچار خواب‌گردی می شود.

---

این توضیح علمی، کاملا صحیح است، اما نمی تواند به تمام سوالات پیرامون این پدیده پاسخ دهد. در ادامه به بررسی چند مورد از شبهات متافیزیکی در این زمینه می پردازیم.

فلج خواب یا خلسه؟

اینکه فلج خواب با خلسه اشتباه گرفته شود نادرست است. اما تشابهاتی بین آن دو وجود دارد. خلسه معمولا یک وضعیت خودآگاه است. در واقع حالت خاصی از آگاهی است که بدن در وضعیت آرامش  و ذهن آگاه و بیدار باشد. در خلسه، ذهن در وضعیت امواج آلفاست. بنابراین می توان تلقیناتی را به ناخودآگاه فرستاد.

در خلسه نیز مانند پدیده فلج خواب ، حرکت اندام ها میسر نیست. اما تفاوت در این است که در تجربه فلج خواب ، فرد از وضعیت خود آگاه نیست و دچار ترس خواهد شد. اما با ورود به خلسه، این شرایط به آرامی رخ می دهد و فرد از شرایط آگاه است.

هنگام خواب، حالت انتقالی که انسان از بیداری به خواب دارد، به نوعی لحظه کوتاهی از تجربه یک خلسه طبیعی است. همچنین صبح‌ها که آگاهی فرد از عالم خواب به بیداری انتقال می یابد، حالت نیمه‌خودآگاهی از خلسه یا نیمه خلسه طبیعی است.

---

مقاله مرتبط: “امواج مغزی چیست؟ اسرار ذهن خود را بشناسید!“

---

فلج خواب یا برونفکنی؟

عده ای فکر میکنند فلج خواب همان برون فکنی است و آنرا با تجربه خارج از کالبد اشتباه می گیرند. اگرنمی دانید برونفکنی روح یا تجربه خارج از کالبد چیست، ابتدا نگاه کنید به : ویدئوی معرفی رویای آگاهانه (برون فکنی روح) برای تازه کاران!

افرادی که بجای تجربه کردن، پدیده های متافیزیکی را صرفا مطالعه می کنند، معمولا تجاربی نظیر فلج خواب، برونفکنی روح، تجربه نزدیک به مرگ و دیگر حالات آگاهی را با یکدیگر اشتباه می گیرند. اما باید بگوییم که تمام این حالات با یکدیگر متفاوت هستند.

برخی از افراد مجرب در زمینه های متافیزیکی، معتقدند فلج خواب زمانی رخ می دهد که فرد در آستانه تجربه ی خارج از کالبد قرار داشته باشد. بسیاری ادعا کرده اند که می توانند با استفاده از پدیده ی فلج خواب، به برون فکنی دست بزنند. برای تایید یا رد صحت این ادعا، ابتدا باید بگوییم که تجربه فلج خواب یکی از نشانه های تجربه ی برون فکنی روح است. برای دانستن در این مورد ابتدا نگاه کنید به: “۴ نشانه ی رایج تجربه ی خارج از کالبد (برون فکنی)“

همانطور که گفتیم، تجربه فلج خواب می تواند نشانه ای برای تجربه برونفکنی باشد. بدین معنا که اگر دچار فلج خواب شدید، می توانید تکنیک و راهی را به کار ببرید تا برونفکنی را نیز تجربه کنید. اما در این زمینه لازم است نکته بسیار مهمی را بدانید. امروز برونفکنی روح، طرفداران بسیاری بخصوص در میان جوانان پیدا کرده است. بسیارند افرادی که در زمینه های متافیزیکی بی تجربه اند اما اصرار دارند که برونفکنی را تجربه کنند. این اصرار مانند نوعی اعتیاد به تجربه چیزی فراتر از آگاهی معمول است و محقق نمی شود مگر زمانیکه فرد ابتدا بتواند حقیقت زندگی را بپذیرد.

مدعیان بسیاری می گویند که تنها با یک تکنیک برونفکنی را تجربه می کنند. اما حتی اگر تجربه ای بدون تمارین پایه ای عالم درون رخ دهد، نتیجه ای برای فرد در بر نخواهد داشت. پیشنهاد ما اینست که پایه ی علوم درونی را در خود تقویت نمایید. چراکه به لحاظ فلسفی تجربه پرواز روح، به عنوان یکی از مراحل پیشرفته طریقت سالک معرفی می شود.

---

اگر دچار فلج خواب شدیم چه کنیم؟

اگر دچار فلج خواب شدید، توصیه میکنیم از خواب برخیزید و کمی راه بروید. می توانید به سراغ یخچال بروید و چیزی بخورید تا خواب آلودگی از سرتان بپرد. سپس دوباره به رخت خواب برگردید. دقت کنید که برگشتن به رختخواب تا دست کم ده دقیقه دیگر عاقلانه نیست. در صورت انجام این کار فلج خواب بار دیگر به سرعت اتفاق می افتد. گاهی پیش می آید که فرد بارها بطور پشت سر هم دچار فلج خواب می شود و این حالت اگر هر بار با ترس همراه باشد، برای سلامت شما مضر است.

یکی از موثرترین راه های مقابله با فلج خواب در لحظه ی وقوع آن، اینست که در زمان به وقوع پیوستن فلج خواب، یکی از شست های پایتان را تکان دهید. به محض این که موفق شدید، سعی کنید قسمت دیگری از پای خودتان را حرکت داده تا بتوانید کم کم از این حالت خارج شوید.

باید توجه داشته باشید که کمبود خواب، اضطراب و استرس و مصرف یکسری از داروها، ریسک فلج خواب را افزایش می دهند. معمولا زمانی فلج خواب رخ می دهد که قبل از خواب، بشدت خسته، مضطرب و خواب آلود باشید.

توصیه ی من این است که اگر به این حالت دچار شدید، آرامش خودتان را حفظ کرده و وحشت زده نشوید. در هنگام فلج خواب، کالبد فیزیکی غیرفعال بوده و کم ترین ارتعاشی در کالبد فیزیکی شما وجود ندارد. به همین دلیل است که می توانید در این زمان از تکنیک های مختلف برون فکنی استفاده کنید.

---

منبع: www.bibliotecapleyades.net و ویکیپدیا

---

برونفکنی چه خطراتی به همراه دارد؟
علت ترس بسیار زیاد در حین تجربه برونفکنی چیست؟
چگونه می توانم بر ترس غلبه کنم و برونفکنی را ادامه دهم؟
آیا ممکن است پس از تجربه پرواز روح، روحم هرگز باز نگردد؟
در راستمرد بخوانید:

خطرات برون فکنی و غلبه بر ترس از پرواز روح