واتا، پیتا، کافا_ معرفی سه نیروی قدرتمند طبیعت

واتا، پیتا و کافا که به طور کلی تحت عنوان دوشاها شناخته می شوند، یکی از اساسی ترین مفاهیم آئین آیورودا می باشند. اما آن ها دقیقا چه چیزی هستند؟ در اصل، دوشاها نیروهای حاکم بر طبیعت هستند. امروزه با نام انرژی هم شناخته می شوند. دوشاها اصول کاربردی را آموزش می دهند که به ما در شناخت بهتر خودمان و دنیای اطرافمان کمک می کنند. واتا، پیتا و کافا، نه مستقل از هم، بلکه در تعادل و هماهنگی با یکدیگر بر تمام عالم اثر می گذارند. این سه نیروی شگرف، در تعامل و تکمیل یکدیگر است که می توانند باعث هارمونی و توازن در عالم هستی باشند. حضور متعادل هر سه آنها برای بدن ما نیز ضرورت دارد. بنابراین هیچ کدام نسبت به دیگری ارجح نمی باشد. هر کدام از دوشاها مجموعه ی خاصی از نقش های کاربردی در بدن ایفا می کنند. زمانی که دوشاها از تعادل خارج می شوند، می توانند به سلامت ما آسیب وارد کنند.

---

هم اکنون مطالعه کنید: “آیورودا چیست؟ _ تاریخچه و فلسفه“

---

عناصر و دوشاها

پیش از آن که به خصوصیات هر کدام از این دوشاها بپردازیم، لازم است ترکیب عناصر حاکم بر آنها را در طبیعت بررسی می کنیم. بنابراین ابتدا توضیحاتی در زمینه عناصر در آموزه های آیورودا ارائه می کنیم. در آیورودا فوندانسیون و شاکله بنیادین تمام عالم هستی، از پنج عنصر تشکیل می شود: آب، هوا (باد)، آتش، خاک (زمین) و اتر* (پینوشت در انتهای مقاله مطالعه گردد).

---

هم اکنون پاکسازی انرژی های منفی با مراقبه چهار عنصر را در راستمرد بخوانید.

---

پنج عنصر نامبرده در آیورودا، بیانگر پنج نیروی حکمران بر طبیعت هستند. هر یک از برج های دوازده گانه، تحت تاثیر یکی از عناصر می باشد. همچنین مزاج های آیورودا یعنی واتا، کافا و پیتا نیز از همین عناصر اثر می پذیرند.  به استثناء عنصر اتر، ماهیت عناصر می تواند تر و خشک، سرد و گرم و مردانه و زنانه باشد. به همین ترتیب ماهیت دوشاها نیز متغییر هستند.
آب (سرد و تر)،
هوا (گرم و تر)،
آتش (گرم و خشک)
و خاک (سرد و خشک).
در تصویر مقابل ویژگی ها و نماد هر عنصر را مشاهده می کنید.

 

---

تمامی دوشاها تا حدودی شامل هر پنج عنصر هستند، اما هر کدام به طور ویژه تنها تحت تاثیر مستقیم دو عنصر اصلی می باشند:

دوشاها	عناصر اولیه
واتا	هوا + اتر
پیتا	آتش + آب
کافا	آب + خاک

*واتا با ماهیت متحرک و سیار “باد” معرفی می شود.

*پیتا مظهر قدرت تبدیل شونده ی “آتش” است.

*کافا نشان دهنده ی ماهیت یکپارچه “آب” است.

---

دوشاها با ترکیب با یکدیگر و ادغام عناصر، دنیای ما را شکل می دهند. از ترکیب دوشاها آب و هوای متغییر، غذاهای متنوع، گونه های حیوانی و گیاهی متفاوت و حتی انسان های با ویژگی های گوناگون پدید می آیند. در حقیقت نسبت ویژه از واتا، پیتا و کافا، در همه ما وجود دارد اما ویژگی های خاص ما مربوط به کمیت هر دوشا درون ماست. خصوصیت های فردی، ذهنی، عاطفی و حتی فیزیکی ما تحت تاثیر دوشا یا مزاجی است که بر ما غالب است. برای تشخیص مزاج غالب هر فرد، لازم است ابتدا طبیعت کیفی دوشاها و خصوصیات حکمران بر آنها ارائه کنیم.

---

طبیعت کیفی دوشاها

هر دوشا با مجموعه ای از خصوصیات طبقه بندی می شود که گویای طبیعت کیفی آن دوشا می باشد:

دوشا	خصوصیات
واتا	خشک، سرد، خشن، سبک، سیال، ظریف، شفاف، لطیف
پیتا	داغ، تند تیز، ملایم، مایع، متراوش، چرب
کافا	سنگین، آهسته، خنک، چرب، صاف، متراکم، نرم، پایدار، ناخالص، کدر، چسبنده

ترکیب ویژگی های بالاست که باعث می شود دوشاها متعادل شوند. در رابطه با تعادل مزاج در انسان نیز همین قاعده صدق میکند. انسان برای زندگی سالم، نیاز دارد تا در تعادل باقی بماند. هنگامی که هر یک از دوشاها در طبیعت ما افزایش پیدا می کند، می توانیم با کاهش خصوصیات حاکم بر آن دوشا، به تعادل برسیم. این امر چگونه امکان پذیر است؟ با تمرکز بر ویژگی های متضاد.

بنا بر آموزه های آیورودا، یکسری ویژگی ها در طبیعت در مقابل هم قرار دارند. این به معنی خوب یا بد بودن خصایص نیست. تنها می توان آنها را ضد هم دانست. اگر بدانیم با افزایش هر دوشا کدام ویژگی های خاص تشدید پیدا میکنند، می توانیم با تمرکز بر ویژگی ضد آن، آن دوشا را کاهش دهیم و به تعادل برسیم. ویژگی هایی که از آنها صحبت می کنیم صرفا خصوصیت های رفتاری نیستند. این کیفیت ها در آب و هوا، گیاهان، رژیم غذایی، سبک زندگی، عادات و اخلاق و بطور کلی بر همه چیز در طبیعت حاکم هستند.

جدول زیر ده جفت از مهمترین تضادها را که در آیورودا بیان شده است، نشان می دهد:

سنگین	سبک
آهسته	تند و تیز
گرم	سرد
نرم	خشن
غلیظ	مایع
سفت	نرم
پایدار	سیار
زمخت	لطیف
تیره	روشن
چرب	خشک

---

دوشاها و عملکرد هر یک

هر یک از سه دوشا دارای خصیصه ی منحصر به فردیست که توسط ترکیب خاصی از عناصر و ویژگی هایش تعریف می شود. از آنجایی که دوشا ها نیروهای حاکم بر تمام طبیعت هستند، بنابراین در بدن ما نیز نقش منحصر بفرد خود را ایفا می کنند. به لحاظ طبی، هر دوشا، عملکرد فیزیولوژیک خاصی را نیز در بدن کنترل می کند:

دوشا	عملکرد اصلی
واتا	حرکت و ارتباطات
پیتا	هضم و انتقال
کافا	انسجام، سازماندهی کردن، روان کنندگی

---

واتا

واتا ماهیت حرکت را نشان می دهد و اغلب با باد مرتبط است. واتا با خلاقیت و انعطاف پذیری ارتباط دارد. واتا گاهی لطیف و فرّار و غیرقابل مشاهده است و این مربوط به عنصر اتر بعنوان عنصر ثانویه آنست. واتا در بدن حاکم بر تمامی حرکت ها می باشد. از همه مهمتر جریان تنفس. سپس جریان خون، ضربان قلب، تمام انقباضات عضلانی، حرکات بافتها، تحرک سیستم سلولی و سیستم عصبی و ارتباطات در سرتاسر ذهن و بدن.

پیتا

پیتا ماهیت انتقال و تحول را نشان می دهد و با عنصر آتش در ارتباط است. اما در موجودات زنده، پیتا عمدتا بشکل مایع است. دلیل این که آب عنصر ثانویه ی پیتا است همین موضوع می باشد. پیتا نه متحرک و نه پایدار است. اما نشر پیدا می کند. به مانند گرمای آتش که به اطراف نفوذ می کند. یا به مانند جریان آب که در جهتی که زمین تعیین می کند جاریست. پیتا در فیزیولوژی انسان، با هوش، فهم، درک، افکار، احساسات و با هضم غذا در ارتباط است. در بدن این پیتاست که تغذیه و سوخت و ساز و دمای بدن و همچنین بصیرت و درک انسان را کنترل می کند.

کافا

ترکیب آب و خاک منجر به ایجاد یک شاکله مستحکم می شود. کافا به هر چیزی ساختار، استحکام و انسجام می بخشد بنابراین در درجه ی نخست مرتبط با عناصر آب و خاک است. کافا همچنین، کیفیت هایی نظیر عشق و محبت را نشان می دهد. در بدن، این کافاست که وظیفه آبرسانی را بر عهده دارد. کافا سلول ها و سیستم های بدن را هیدراته کرده و مفاصل را روغن کاری می نماید. پوست را مرطوب می کند و ایمنی بافت ها را تضمین می نماید.

---

شناخت عدم تعادل در دوشاها

عدم تعادل در دوشاها، به طور کلی ناشی از انتخاب رژیم غذایی و سبک زندگی بی پایه و اساس و ناسالم است. از مهمترین اثرات منفی عدم تعادل در دوشاها، میتوان مشکلات روانی و اختلالات احساسی را نام برد. این اختلالات تعادل طبیعت داخلی انسان را بر هم می زنند. هنگامی که دوشاها از میزان متوازن خود بیشتر شدند، هر یک از آن ها به شیوه منحصر به فرد خود، فرد را دچار مشکل می کند. بنابراین عدم تعادل در واتا، پیتا و کافا، هر یک فرد را با مجموعه ای ازچالش ها و بیماری ها مواجه می کند.

عدم تعادل اینگونه است که هر فرد معمولا دچار عدم تعادل در مزاجی می شود، که بر او غالب است. به عنوان مثال فردی که دوشای غالب واتا-پیتا داشته باشد، ممکن است دچار ناتعادلی در دوشای واتا و یا در دوشای پیتا شود. یعنی واتا یا پیتا بطور چشمگیری در او افزایش یا کاهش پیدا می کنند. عدم تعادل در کافا، برای چنین فردی، چندان محتمل نیست. البته همه ما گنجایش افزایش بیش از حد هر یک از دوشاها را داریم و با اینحال زنده می مانیم!

در ادامه ویژگی های عدم تعادل هر یک دوشاها را بر ذهن و بدن انسان مطالعه می کنید:

واتای نامتعادل

زمانی که واتا خارج از تعادل است، فرد دچار احساساتی از قبیل ترس، اضطراب، انزوا، تنهایی و خستگی می شود. این می تواند منجر به خستگی فیزیکی و تخلیه ی انرژی روانی نیز شود. اولین نمود بیرونی واتای نامتعادل، بهم ریختن اعصاب است. عدم تعادل واتا، ارتباطات مناسب را مختل می نماید و ممکن است فرد را دچار رفتارهایی کند که بعدا بخاطر انجامشان احساس پشیمانی کند. همچنین برهم خوردن تعادل واتا در بدن باعث ایجاد هر گونه حرکت غیر نرمال فیزیکی، نظیر تیک، لرزش و اسپاسم عضلانی می شود.

پیتای نامتعادل

پیتای نامتعادل باعث بروز رفتارهای با کیفیت آتشین، نظیر خشم، حسادت و انتقام می گردد. پیتای نا متعادل ریشه در اختلالات آتش افروز دارد که می تواند بر اندام ها و بافت های سراسر بدن اثر بگذارد. عدم تعادل در پیتا می تواند شهوت و نیروی جنسی را نیز دچار اختلال نماید. همچنین می تواند گفت فردی که از کوره در می رود و قدرت پذیرش و انعطاف خود را از دست داده، از پیتای برهم ریخته رنج می برد.

کافای نامتعادل

همانطور که کافای متعادل عشق و محبت را در ما تقویت می کند، بر هم ریختن توازن کافا، موجب احساس دلبستگی، حرص و مالکیت می شود. همچنین می تواند استبداد، بی تفاوتی و مقاومت در برابر تغییر بوجود آورد. آن فردی که نمی تواند دلبستگی ها و احساس تملک را از خود دور کند، نیاز به تعادل در نیروی کافا دارد. از نظر فیزیکی، کافای نامتعادل، رکود و احتقان و تراکم در بافت های سراسر بدن، از جمله ذهن را بهمراه دارد.

---

دوشاها در زندگی

این خیلی اهمیت دارد که به یاد داشته باشید ما همگی دارای نقاط ضعف و قوت و هدایای ذاتی هستیم. هر انسانی ویژگی های منحصر بفرد و قابل ستایشی دارد. از طرفی همه ما نقص ها و مشکلاتی نیز داریم. اما موضوع مهم این است که انسان همواره قادر به تغییر شخصیت و اخلاق خود می باشد. دوشاها نیروهای حکمران بر وجود ما هستند و ما همواره قادر به برقراری تعادل در این ظروف الهی هستیم. کافیست علم و دانش خود را وسعت ببخشیم و آنرا در تمام ابعاد زندگی اعم از خواب و تغذیه و رفتار و ارتباطات و … بکار بگیریم.

---

منبع: banyanbotanicals.com

---

* پینوشت: در بسیاری از مکاتب از جمله علوم جلیله، تنها چهار عنصر اول، به عنوان ساختمان آفرینش ذکر می شوند. اما عنصر پنجمی نیز وجود دارد که در مکاتب رازورزی و کهن (از جمله در آیورودا) با عنوان عنصر روح شناخته می شود. روح در واقع عنصری به شمار می رود که از دیدگاه فیزیکی و علمی شناخته شده نیست. بنابراین بسیاری سعی دارند با نسبت دادن اسامی از قبیل انرژی، ماده تاریک، فضا، اتر (اثیر یا آکاشا) و… آنرا قابل فهم نمایند. هر چند برخی از این واژگان ریشه قدیمی دارند اما اکثرا به عرفان جدید مربوط هستند و همراه اصطلاحاتی از قبیل هاله، سطوح انرژی، رشته های انرژی و… می آیند. اتر واژه ای لاتین و معادل آکاشا واژه ای سانسکریت و اثیر واژه ای ایرانی هستند. اگرچه واژه روح در اکثر مکاتب باستانی برای این عنصر یکسان است و اشاره به ماهیت ماورایی آن دارد اما ما به لحاظ حفظ امانت در ترجمه در این مقاله از همان عنوان اتر (aether) استفاده کرده ایم. این عنصر همانطور که گفته شد بدلیل ناشناختگی و ارتباط زیادش به علوم غریبه، چندان در این مقاله عمومی مورد بحث واقع نشده است.

---

چه مزاجی بر وجود هر یک از ما حاکم است؟
بهترین رژیم غذایی منطبق با مزاج ما کدام است؟
چگونه با تغییر تغذیه و سبک زندگی، مزاج، شخصیت و رفتار و بطور کلی خودمان را تغییر دهیم؟
 با راستمرد همراه باشید…